วัดธาตุน้อย

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

วัดธาตุน้อยเป็นโบราณสถานร้าง อยู่ทางทิศตะวันตกของวัดช้างค้ำ อยู่ห่างจากแม่น้ำปิงมาทางทิศตะวันออกประมาณ 930 เมตร โดยก่อนการขุดแต่งมีสภาพเป็นเนินดิน 2 แห่ง มีชาวบ้านเข้ามาปลูกบ้านอาศัยบนเขตโบราณสถาน และปรากฏร่องรอยหลุมขนาดใหญ่จากการลักลอบขุดหาโบราณวัตถุของมิจฉาชีพ

ปัจจุบันบริเวณโบราณสถานแวดล้อมไปด้วยเขตชุมชน

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

แม่น้ำปิง

สภาพธรณีวิทยา

เป็นบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำ ถูกทับถมด้วยตะกอนที่เป็นทรายและหินกรวด ในสมัยโฮโลซีน

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2528

วิธีศึกษา : ขุดแต่ง

ผลการศึกษา :

ชื่อผู้ศึกษา : มิตรเมืองเก่า 2544 (หจก.)

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2555

วิธีศึกษา : บูรณปฏิสังขรณ์, ปรับปรุงภูมิทัศน์

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

วัดธาตุน้อยหรือวัดน้อย เป็นโบราณสถานร้าง สภาพก่อนการขุดแต่งเป็นเนินดิน ปรากฏร่องรอยเป็นหลุมขนาดใหญ่จากการลักลอบขุดหาโบราณวัตถุโดยมิจฉาชีพ

กรมศิลปากรได้ดำเนินการขุดแต่งศึกษาโบราณสถานวัดธาตุน้อย ในปี พ.ศ. 2528 (กรมศิลปากร 2548 : 80) พบข้อมูลของโบราณสถานและโบราณวัตถุ ดังนี้

โบราณสถานวัดธาตุน้อย ประกอบด้วย เจดีย์ วิหาร แท่นบูชารูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

ลักษณะทางสถาปัตยกรรม

1. วิหาร เป็นวิหารโถงในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า หันหน้าสู่ทิศตะวันออก ก่ออิฐ ฉาบปูนขาว ยกเก็จด้านหน้า 2 ตอน ด้านหลัง 1 ตอนเป็นห้องประดิษฐานพระประธาน พบลวดลายปูนปั้นประดับซุ้มปราสาทบริเวณฐานชุกชีอย่างวัดกู่จ๊อกป๊อก

ภายในวิหารประกอบด้วยเสากลม 6 คู่ ฐานเสาก่อด้วยศิลาแลง ด้านบนก่ออิฐซ้อนกันขึ้นไป โครงสร้างหลังคาทำด้วยไม้ มุงด้วยกระเบื้องดินขอ มีบันไดทางด้านหน้าและบันไดเล็กทางทิศตะวันตก 1 แห่ง

จากการขุดแต่งศึกษา พบร่องรอบการก่อสร้างวิหารซ้อนทับกันอย่างน้อย 1 ครั้ง โดยในครั้งหลังได้ก่ออิฐเสริมผนังด้านข้างของซุ้มปราสาทให้หนาขึ้น สร้างฐานชุกชีเล็กบริเวณด้านซ้ายของซุ้มปราสาทและแท่นบูชา 1 แห่ง

2. เจดีย์ พบเพียงส่วนฐานเขียงในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัส ซ้อนบนฐานเขียงขนาดใหญ่ (ฐานประทักษิณ) จากการที่พบประติมากรรมปูนปั้นจำนวนมาก ทั้งรูปเทวดา ยักษ์แบก นาค หงส์ กินรี และลวดลายประดับกรอบซุ้มบริเวณรอบเจดีย์ จึงสันนิษฐานว่า เจดีย์วัดธาตุน้อยน่าจะเป็นเจดีย์ทรงปราสาทที่เรือนธาตุแต่ละด้านมีซุ้มจระนำสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูป และผนังเรือนธาตุประดับด้วยลวดลายปูนปั้นแบบวัดโพธารามมหาวิหาร (วัดเจ็ดยอด) อ.เมือง จ.เชียงใหม่

โบราณวัตถุที่พบ

โบราณวัตถุสำคัญที่พบได้แก่ พระพุทธรูปสำริดปางมารวิชัย ศิลปะล้านนา พระพิมพ์ดินเผา (พระสิบสอง) ประติมากรรมปูนปั้นรูปเทวดา ยักษ์แบกนาค หงส์ กินรี และลวดลายพันธุ์พฤกษา นอกจากนี้ยังพบโบราณวัตถุประเภทภาชนะดินเผาที่ผลิตจากแหล่งเตาพื้นเมืองล้านนา

การกำหนดอายุสมัย

จากหลักฐานที่ปรากฏ ขึงกำหนดอายุสมัยการสร้างวัดธาตุน้อยไว้ราวปลายพุทธศตวรรษที่ 19 ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 20

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร. โบราณคดีสามทศวรรษที่เวียงกุมกาม. กรุงเทพฯ : กองโบราณคดี กรมศิลปากร, 2548.

สรัสวดี อ๋องสกุล. เวียงกุมกาม การศึกษาประวัติศาสตร์ชุมชนโบราณในล้านนา. เชียงใหม่ : โรงพิมพ์มิ่งเมือง, 2537.

ข่าวที่เกี่ยวข้อง