วัดกู่ปู่ซัง, วัดกู่ปู่ซ้ง

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

วัดกู่ไม้ซ้งเป็นโบราณสถานร้าง ตั้งอยู่บริเวณมุมทางด้านตะวันออกเฉียงใต้ภายในเมืองเวียงกุมกาม ห่างจากวัดช้างค้ำมาทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 400 เมตร บริเวณรอบโบราณสถานแต่เดิมเป็นทุ่งนา สภาพก่อนการขุดแต่งเป็นเนินดินรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีต้นไม้ใหญ่ขึ้นปกคลุม ซึ่งชาวบ้านเรียกว่าไม้ซ้ง (สรัสวดี อ๋องสกุล 2537 : 62)

สภาพโดยรอบในปัจจุบันของโบราณสถานมีลักษณะเป็นทุ่งโล่ง

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

แม่น้ำปิง

สภาพธรณีวิทยา

เป็นบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำ ถูกทับถมด้วยตะกอนที่เป็นทรายและหินกรวด ในสมัยโฮโลซีน

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2532

วิธีศึกษา : ขุดแต่ง

ผลการศึกษา :

ชื่อผู้ศึกษา : กนกลักษณ์ บิลด์ดิ้ง โฮม (หจก.)

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2555

วิธีศึกษา : บูรณปฏิสังขรณ์, ปรับปรุงภูมิทัศน์

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

วัดกู่ปู่ซังหรือวัดกู่ปู่ซ้งหรือวัดกู่ไม้ซ้งหรือวัดกู่ไม้ซัง เป็นโบราณสถานร้าง เดิมในบริเวณโบราณสถานมีต้นไม้ที่ชาวบ้านเรียกว่า ไม้ซ้ง ขึ้นปกคลุมอยู่ จึงเป็นที่มาของชื่อโบราณสถาน

กรมศิลปากรได้ดำเนินการขุดแต่งและบูรณะเสริมความมั่นคงโบราณสถานวัดกู่ไม้ซ้ง ในปี พ.ศ.2532 (กรมศิลปากร 2548 : 65 – 66) พบข้อมูลของโบราณสถานและโบราณวัตถุ ดังนี้

โบราณสถานวัดกู่ไม้ซ้งประกอบด้วย วิหาร เจดีย์ สถูปแปดเหลี่ยม แนวกำแพงแก้ว และซุ้มโขงอยู่ด้านหน้าวิหาร

ลักษณะทางสถาปัตยกรรม

1. วิหาร เป็นวิหารโถง มีขนาดกว้าง 11 เมตร ยาว 20 เมตร และสูง 1.20 เมตร (สรัสวดี อ๋องสกุล 2537 : 62) หันหน้าสู่ทิศตะวันออก ปัจจุบันคงเหลือเพียงส่วนฐานปัทม์ในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า ยกเก็จด้านหน้า 1 ตอน ด้านหลังเป็นฐานชุกชีสำหรับประดิษฐานพระประธาน มีบันไดด้านหน้าและด้านข้างทางทิศใต้ โครงสร้างหลังคาทำด้วยไม้ มุงด้วยกระเบื้องดินขอ

2. เจดีย์ ตั้งอยู่ด้านหลังวิหาร คงเหลือเพียงส่วนฐานเขียงในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัส รองรับชั้นฐานหน้ากระดานยกเก็จและฐานปัทม์ยกเก็จอีกชั้นหนึ่ง จากรูปแบบชุดฐานเจดีย์สันนิษฐานได้ว่าน่าจะเป็นเจดีย์ทรงปราสาทที่มีซุ้มจระนำ 4 ด้าน ต่อด้วยองค์ระฆังขนาดเล็กรอบฐานเจดีย์ มีกำแพงแก้วเชื่อมต่อจากด้านท้ายวิหาร ทั้งนี้ด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเจดีย์มีแท่นวางดอกไม้

บริเวณด้านหน้าวิหารติดกับซุ้มโขงภายในเขตกำแพงแก้ว พบฐานสถูปแปดเหลี่ยม ซึ่งคงเหลือเพียงส่วนฐานเขียงซ้อนลดหลั่นกัน 2 ชั้น

โบราณวัตถุที่พบ

โบราณวัตถุซึ่งได้จากการขุดแต่ง ได้แก่ แผ่นอิฐมีจารึกอักษรธรรมล้านนาอายุราวพุทธศตวรรษที่ 21 ตัวอักษรจารึกอ่านได้ความว่า “...ใดแลว...” “...นเพงปันดิน...” “...สพันนา๔...” “ดินเภาพันพวก...” เป็นต้น

นอกจากนี้ยังพบชิ้นส่วนประติมากรรมปูนปั้นที่ใช้ประดับซุ้มจระนำ ลวดลายพันธุ์พฤกษา ลายประจำยาม ลายดอกไม้สำหรับประดับส่วนหน้ากระดานท้องไม้ ชิ้นส่วนรูปสัตว์ และตัวเหงา เป็นต้น ส่วนภาชนะดินเผาพบจากแหล่งเตาสันกำแพง แหล่งเตาเวียงกาหลง แหล่งเตาพื้นบ้าน รวมทั้งเครื่องถ้วยจีนเขียนลายสีน้ำเงินใต้เคลือบ สมัยราชวงศ์หมิง (พ.ศ. 1911 – 2187) และยังพบโบราณวัตถุประเภทอื่นๆ เช่น พระพิมพ์ดินเผาแบบปาละ – พุกาม เศียรพระพุทธรูปปูนปั้น ชิ้นส่วนพระพุทธรูปและรัศมีสำริด ชิ้นส่วนแผ่นโลหะสำริดประดับองค์เจดีย์ และสถูปหินทรายทรงกลม เป็นต้น

การกำหนดอายุสมัย

จากรูปแบบสถาปัตยกรรมของเจดีย์ที่นิยมสร้างกันในช่วงหลังพุทธศตวรรษที่ 21 พิจารณาร่วมกับโบราณวัตถุที่พบอาจกล่าวได้ว่าโบราณสถานวัดกู่ไม้ซ้ง น่าจะสร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 21 – 22

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร. โบราณคดีสามทศวรรษที่เวียงกุมกาม. กรุงเทพฯ : กองโบราณคดี กรมศิลปากร, 2548.

สรัสวดี อ๋องสกุล. เวียงกุมกาม การศึกษาประวัติศาสตร์ชุมชนโบราณในล้านนา. เชียงใหม่ : โรงพิมพ์มิ่งเมือง, 2537.

ข่าวที่เกี่ยวข้อง