วัดอุโบสถ

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

วัดอุโบสถหรือวัดโบสถ์เป็นโบราณสถานร้าง อยู่ห่างจากแม่น้ำผิงมาทางทิศตะวันออกประมาณ 300 เมตร อยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของวัดป่าเปอะ (ห่างกันประมาณ 100 เมตร) สภาพก่อนการขุดแต่งเป็นเนินดิน ซึ่งชาวบ้านเห็นว่าเป็นเนินดินลักษณะคล้ายกับอุโบสถ จึงเรียกกันว่าวัดอุโบสถ หรือวัดโบสถ์

บริเวณโดยรอบโบราณสถานเป็นสวนของเอกชนและเป็นที่ตั้งบ้านเรือนที่อยู่อาศัย

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

แม่น้ำปิง

สภาพธรณีวิทยา

เป็นบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำ ถูกทับถมด้วยตะกอนที่เป็นทรายและหินกรวด ในสมัยโฮโลซีน

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2542, พ.ศ.2543

วิธีศึกษา : ขุดแต่ง

ผลการศึกษา :

ชื่อผู้ศึกษา : เฌอกรีน (หจก.)

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2555

วิธีศึกษา : บูรณปฏิสังขรณ์, ปรับปรุงภูมิทัศน์

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

วัดโบสถ์เป็นโบราณสถานร้าง ไม่ปรากฏข้อมูลในเอกสารประวัติศาสตร์ใด โดยชื่อของวัดโบสถ์เป็นชื่อที่มาจากชาวบ้านเรียกตามลักษณะเนินโบราณสถานที่ดูคล้ายโบสถ์หรืออุโบสถ ก่อนได้รับการขุดแต่งจากกรมศิลปากร ชาวบ้านได้ทำการขุดโบราณสถานนี้ พบพระพิมพ์และวัตถุทางศาสนาในบริเวณโบราณสถานเป็นจำนวนมาก

กรมศิลปากรได้ดำเนินการขุดแต่งโบราณสถานวัดโบสถ์ ในปี พ.ศ. 2542 - 2543 (กรมศิลปากร 2548 : 81 – 83) พบข้อมูลของโบราณสถานและโบราณวัตถุ ดังนี้

โบราณสถานวัดโบสถ์ ประกอบด้วยวิหาร และเจดีย์

ลักษณะทางสถาปัตยกรรม

1. วิหาร เป็นวิหารโถงในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า ประกอบด้วยเสา 6 คู่ ฐานรองเสาเป็นศิลาแลง ตัวอาคารมีการยกเก็จทางด้านหน้า 2 ตอน และด้านหลัง 1 ตอนเป็นฐานชุกชีสำหรับประดิษฐานพระประธาน โดยได้พบแนวผนังก่ออิฐที่ด้านท้ายวิหาร มีบันไดทางขึ้นอยู่ทางด้านหน้าและทั้งสองข้างของห้องด้านหลัง โครงสร้างหลังคาเป็นไม้ มุงด้วยกระเบื้องดินขอตามรูปแบบที่นิยมสร้างกันในล้านนาราวพุทธศตวรรษที่ 21

วิหารวัดโบส์มีการก่อสร้างทับซ้อนกัน 2 สมัย โดยสมัยหลังมีการถมพื้นที่ด้านนอกให้สูงขึ้นเหนือส่วนท้องไม้ของฐานวิหาร ในขณะที่พื้นภายในวิหารไม่ได้ถูกถมให้สูงขึ้นดังเช่นด้านนอก

2. เจดีย์ ตั้งอยู่ห่างจากทางด้านหลังของวิหารราว 1.60 เมตร เหลือปรากฏเฉพาะส่วนฐานเขียงตอนล่างในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัส ผลจากการขุดแต่งสามารถสันนิษฐานถึงรูปแบบเจดีย์ได้ว่า น่าจะเป็นทรงปราสาทยอดระฆัง ด้านทิศใต้และทิศตะวันตกของเจดีย์ พบแท่นบูชาจำนวน 2 แท่น เป็นแท่นบูชาลักษณะเดียวกับที่พบตามโบราณสถานในเวียงกุมกาม กำหนดอายุได้ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20 – 22

โบราณวัตถุที่พบ

โบราณวัตถุที่พบจากการขุดแต่ง ได้แก่ ภาชนะดินเผาจากแหล่งเตาลำปาง แหล่งเตาสันกำแพง แหล่งเตาเวียงกาหลง และเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์หมิง ที่มีเนื้อขาวบดละเอียด ตกแต่งด้วยการเขียนลายสีน้ำเงินใต้เคลือบ และเคลือบสีเขียว (พ.ศ. 1911 – 2187)

นอกจากนี้ยังพบพระพุทธรูปหินทราย ประติมากรรมปูนปั้นรูปเศียรเทวดาทรงเครื่องแบบกษัตริย์ ที่สามารถนำไปศึกษาเปรียบเทียบได้กับประติมากรรมปูนปั้นรูปเทวดาที่โพธารามหมหาวิหาร วัดเจ็ดยอด ซึ่งมีอายุสมัยต้นพุทธศตวรรษที่ 21 และยังพบพระพิมพ์ดินเผาแบบพระสิบสอง ซึ่งนิยมสร้างกันอย่างต่อเนื่องตั้งแต่สมัยหริภุญชัยจนถึงสมัยล้านนา

ที่สำคัญได้พบแผ่นอิฐมีจารึกอักษรฝักขาม และภาษาไทย จำนวน 10 แผ่น ส่วนใหญ่มีอายุอยู่ในพุทธศตวรรษที่ 21

การกำหนดอายุสมัย

จากหลักฐานที่ปรากฏทั้งรูปแบบโบราณสถานและโบราณวัตถุ สันนิษฐานว่าวัดโบสถ์น่าจะมีอายุการสร้างอยู่ในระหว่างต้นพุทธศตวรรษที่ 21 ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 22

จารึกที่เกี่ยวข้อง อิฐจารึกอักษรฝักขาม และภาษาไทย จำนวน 10 แผ่น กำหนดอายุในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร. โบราณคดีสามทศวรรษที่เวียงกุมกาม. กรุงเทพฯ : กองโบราณคดี กรมศิลปากร, 2548.

ข่าวที่เกี่ยวข้อง