วัดกู่มะเกลือ

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

วัดกู่มะเกลือเป็นโบราณสถานร้าง ตั้งอยู่ห่างจากแนวแม่น้ำปิงสายเดิม (ปิงห่าง) ไปทางทิศใต้ประมาณ 100 เมตร อยู่ภายในเขตกำแพงเมืองเวียงกุมกามด้านทิศตะวันออก ห่างจากแนวกำแพงเมืองไปทางทิศตะวันตก ประมาณ 50 เมตร ห่างจากแม่น้ำปิงมาทางทิศตะวันออกปราณ 1.5 กิโลเมตร สภาพแต่เดิมเป็นเนินโบราณสถานที่มีต้นมะเกลือขนาดใหญ่ปกคลุมอยู่

สภาพโดยรอบในปัจจุบันของโบราณสถาน ถูกล้อมรอบไปด้วยสวนของชาวบ้าน

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

แม่น้ำปิง

สภาพธรณีวิทยา

เป็นบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำ ถูกทับถมด้วยตะกอนที่เป็นทรายและหินกรวด ในสมัยโฮโลซีน

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2542, พ.ศ.2543

วิธีศึกษา : ขุดแต่ง

ผลการศึกษา :

ชื่อผู้ศึกษา : กนกลักษณ์ บิลด์ดิ้ง โฮม (หจก.)

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2555

วิธีศึกษา : บูรณปฏิสังขรณ์, ปรับปรุงภูมิทัศน์

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

วัดกู่มะเกลือเป็นโบราณสถานร้าง ชื่อวัดกู่มะเกลือมาจากชาวบ้านเรียกต่อๆ กันมา เนื่องจากแต่เดิมบริเวณโบราณสถานมีลักษณะเป็นเนินที่มีต้นมะเกลือขนาดใหญ่ปกคลุมอยู่

กรมศิลปากรได้ดำเนินการขุดแต่งศึกษาโบราณสถานวัดกู่มะเกลือ เมื่อปี พ.ศ. 2542 – 2543 (กรมศิลปากร 2548 : 63 – 64) พบข้อมูลของโบราณสถานและโบราณวัตถุ ดังนี้

โบราณสถานวัดกู่มะเกลือ วางผังตามแนวทิศตะวันออก – ตะวันตก ประกอบด้วยวิหารตั้งอยู่หน้าเจดีย์บนฐานไพที นอกจากนี้ยังพบแนวกำแพงแก้วเฉพาะด้านทิศตะวันตกของวิหาร

ลักษณะทางสถาปัตยกรรม

1. วิหาร เป็นวิหารโถงในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า ส่วนฐานลักษณะเป็นฐานปัทม์ ยกเก็จด้านหน้า 2 ตอน ด้านหลัง 1 ตอน ใช้เป็นห้องสำหรับประดิษฐานพระประธาน บริเวณฐานชุกชีของพระประธานมีร่องรอยการก่อนสร้างซ้อนทับกัน 2 สมัย มีผนังก่ออิฐทึบด้านหลังอาคาร พื้นวิหารปูด้วยอิฐ 2 ชั้น ชั้นบนมีการฉาบด้วยปูนขาว มีบันไดทางขึ้น 2 แห่ง คือ บันไดทางขึ้นหน้าวิหาร รองรับด้วยแผ่นอิฐก่อเป็นรูปครึ่งวงกลม และบันไดขนาดเล็กทางทิศเหนือด้านท้ายวิหาร โครงสร้างหลังคาเป็นไม้ มุงด้วยกระเบื้องดินขอ

2. เจดีย์ คงเหลือเฉพาะส่วนฐานเขียงตอนล่างในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัส รองรับชั้นฐานหน้ากระดานยกเก็จ และฐานปัทม์ลูกแก้วอกไก่คู่

โบราณวัตถุที่พบ

จากการขุดแต่งศึกษา พบโบราณวัตถุที่สำคัญ ได้แก่ ประติมากรรมปูนปั้นจำนวนมากบริเวณทิศตะวันตกขององค์เจดีย์ ส่วนใหญ่เป็นลวดลายพันธุ์พฤกษา ชิ้นส่วนรูปสัตว์ (ส่วนเกล็ด) ภาชนะดินเผาจากแหล่งเตาลำพูน แหล่งเตาสันกำแพง และแหล่งเตาพาน ซึ่งพบทั้งแบบเคลือบและไม่เคลือบ รวมทั้งเครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์หมิง (พ.ศ. 1911 – 2187)

นอกจากนี้ยังพบโบราณวัตถุประเภทอื่นๆ เช่น ตะปูจีน กระเบื้องมุงหลังคา แผ่นทองจังโก เม็ดพระศกปูนปั้น ชิ้นส่วนพระพุทธรูปชินและสำริด เจดีย์จำลองสำริด ตะคันดินเผา และชิ้นส่วนกระดูกสัตว์

การกำหนดอายุสมัย

ในการศึกษาเปรียบเทียบลักษณะทางสถาปัตยกรรม พบว่าลักษณะของวิหารและเจดีย์ที่ตั้งบนฐานไพทีนั้น พบมากราวพุทธศตวรรษที่ 21 เป็นต้นมา และเมื่อพิจารณาร่วมกับโบราณวัตถุที่พบแล้ว จึงสันนิษฐานว่าโบราณสถานวัดกู่มะเกลือ น่าจะสร้างขึ้นในช่วงพุทธศตวรรษที่ 21 – 22

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร. โบราณคดีสามทศวรรษที่เวียงกุมกาม. กรุงเทพฯ : กองโบราณคดี กรมศิลปากร, 2548.

ข่าวที่เกี่ยวข้อง