วัดเสาหิน

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

วัดเสาหินเป็นวัดที่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ ตั้งอยู่ทางด้านทิศเหนือนอกเวียงกุมกาม ห่างจากแม่น้ำปิงมาทางทิศตะวันออกประมาณ 700 เมตร ภายในวัดมีเสาหินจำลองซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของวัด บริเวณโดยรอบวัดเสาหินเป็นพื้นที่เขตชุมชน แวดล้อมด้วยบ้านเรือนที่อยู่อาศัย

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

แม่น้ำปิง

สภาพธรณีวิทยา

เป็นบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำ ถูกทับถมด้วยตะกอนที่เป็นทรายและหินกรวด ในสมัยโฮโลซีน

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

อายุทางตำนาน

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : ฮันส์ เพนธ์

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2544

วิธีศึกษา : ศึกษาเอกสาร/จารึก

ผลการศึกษา :

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2539, พ.ศ.2540

วิธีศึกษา : บูรณปฏิสังขรณ์, อนุรักษ์จิตรกรรม

ผลการศึกษา :

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

วัดเสาหิน เป็นวัดที่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ในปัจจุบัน ประวัติของวัดไม่ปรากฏข้อมูลในเอกสารประวัติศาสตร์ฉบับใดโดยตรง มีเพียงราชวงศาพื้นเมืองเชียงใหม่ที่ระบุถึงพระเจ้าสามฝั่งแกนได้สร้างอุโบสถที่วัดแห่งหนึ่ง ริมฝั่งแม่น้ำปิงด้านทิศเหนือของเวียงกุมกาม และทรงให้ปักเสมาเป็นเสาหินที่อุโบสถ (ราชวงศาพื้นเมืองเชียงใหม่ 2518 : 25) จากข้อมูลนี้ทำให้มีการสันนิษฐานว่าน่าจะเป็นวัดเสาหิน (สรัสวดี อ๋องสกุล 2537 : 54) แต่หลักฐานที่ปรากฏอยู่ในปัจจุบัน ไม่พบหลักฐานที่เก่าจนถึงรัชสมัยพระเจ้าสามฝั่งแกน พบเพียงจารึกหลักหนึ่งซึ่งตามประวัติกล่าวว่าพบที่กู่วัดเสาหิน สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นในช่วงรัชกาลของพระเจ้าติโลกราช เมื่อ พ.ศ. 2023 (ฮันส์ เพนธ์ และคณะ 2544 : 60 – 61)

สิ่งก่อสร้างที่สำคัญ

วิหาร ไม่มีหลักฐานที่แน่ชัดว่าสร้างขึ้นสมัยใด ตัววิหารหันหน้าไปทางทิศเหนือค่อนมาทางทิศตะวันออก ส่วนฐานของวิหารจะยกพื้นสูงเพื่อป้องกันน้ำท่วม ส่วนของบันไดมีการสร้างเป็นรูปนกหัสดีลิงค์

เจดีย์ เป็นเจดีย์ทรงระฆังฐานย่อมุมขนาดใหญ่ซ้อนกัน 4 ชั้น มีซุ้มพระประธานด้านทิศเหนือ 1 ซุ้ม บนฐานเจดีย์ชั้นบนมีรูปปั้นนรสิงห์ประจำอยู่ 4 มุม ส่วนฐานชั้นแรกมีรูปสิงห์จำนวน 4 ตัว อยู่บริเวณมุมฐานเจดีย์ และมีกำแพงแก้วรอบอีกชั้นหนึ่ง โดยชาวบ้านเชื่อกันว่าเจดีย์องค์นี้สร้างขึ้นครอบเจดีย์องค์เดิมที่มีขนาดเล็กกว่า

อุโบสถ มีฐานประทักษิณ โครงสร้างก่ออิฐถือปูน หลังคาเป็นไม้เนื้อแข็ง มุงด้วยกระเบื้องดินขอ

วิหารเสาหินจำลอง เป็นสัญลักษณ์ของวัดและเป็นที่สักการะบูชาตามคติความเชื่อโบราณว่า เสาหินเดิมอยู่ใต้ฐานประธานในวิหารทำให้บ้านเมืองล่มสลาย เมื่อใดมีเสาหินปรากฏในบริเวณวัดนี้ เมืองที่ล่มสลายไปจะกับฟื้นขึ้นมามีความเจริญรุ่งเรืองอีกครั้ง

ตำนานท้องถิ่นที่เกี่ยวข้อง

ราชวงศาพื้นเมืองเชียงใหม่ กล่าวถึงพระเจ้าสามฝั่งแกนได้สร้างอุโบสถที่วัดแห่งหนึ่ง ริมฝั่งแม่น้ำปิงด้านทิศเหนือของเวียงกุมกาม และทรงให้ปักเสมาเป็นเสาหินที่อุโบสถ (ราชวงศาพื้นเมืองเชียงใหม่ 2518 : 25)  จึงมีการสันนิษฐานว่าน่าจะหมายถึงวัดเสาหิน  (สรัสวดี อ๋องสกุล 2537 : 54)

จารึกที่เกี่ยวข้อง

จารึกกู่วัดเสาหิน กล่าวถึงการถวายคน 20 ครอบครัว และนา พร้อมทั้งอุปกรณ์ทำนาแด่พระอุโบสถ สันนิษฐานว่าจารึกน่าจะสร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าติโลกราช เมื่อปี พ.ศ. 2023 (ฮันส์ เพนธ์ และคณะ 2544 : 60 – 61)

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

ราชวงศาพื้นเมืองเชียงใหม่. ภาคปริวรรต ลำดับที่ 4 ภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2518.

สรัสวดี อ๋องสกุล. เวียงกุมกาม การศึกษาประวัติศาสตร์ชุมชนโบราณในล้านนา. เชียงใหม่ : โรงพิมพ์มิ่งเมือง, 2537.

ฮันส์ เพนธ์ และคณะ. ประชุมจารึกล้านนา จารึกในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงใหม่. คลังจารึกข้อมูลล้านนา สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2544.

ข่าวที่เกี่ยวข้อง