โบราณสถานหมายเลข 16 เมืองศรีมโหสถ

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

เป็นโบราณสถานร้าง ตั้งอยู่นอกเมืองโบราณศรีมโหสถ ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของเมือง ห่างจากคูเมืองประมาณ 370 เมตร

เมืองโบราณศรีมโหสถมีคูน้ำคันดินล้อมรอบ ตั้งอยู่บนที่ราบใกล้พื้นที่ป่าและภูเขาเตี้ยในเทือกเดียวกับดงพญาเย็น เทือกเขาสันกำแพง และเทือกเขาบรรทัด มีแม่น้ำบางปะกงไหลผ่านพื้นที่ อยู่ป่างจากเมืองโบราณไปทางทิศเหนือประมาณ 10 กิโลเมตร ห่างออกไปทางทิศตะวันตกประมาณ 16 กิโลเมตร มีคลองลำผักชีไหลผ่านเมืองโบราณทางทิศเหนือ โดยไหลไปรวมกับคลองบางพลวงที่อยู่ห่างจากเมืองโบราณไปทางทิศใต้ประมาณ 3 กิโลเมตร

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

แม่น้ำบางปะกง, คลองลำผักชี, คลองบางพลวง

สภาพธรณีวิทยา

สภาพพื้นที่เมืองโบราณเป็นที่ราบตะกอนตะพักลุ่มน้ำในสมัยโฮโลซีน

ส่วนธรณีวิทยาบริเวณจังหวัดปราจีนบุรีซึ่งอยู่ในเขตภาคตะวันออก ประกอบด้วย แนวเทือกเขาเขียว-เขาชมพู่ ซึ่งมีหินแกรนิตยุคไตรเอสซิกเป็นแกนหลักของเทือกเขา แนวเทือกเขาขุนอิน-เขางวงช้าง และเขาตะเภาคว่ำ ซึ่งมีหินแกรนิตยุดคาร์บอนิเฟอรัสเป็นแกนหักของเทือกเขาวางตัวในแนวเหนือ-ใต้ ตั้งแต่บ้านเพถึงหนองใหญ่ แนวเทือกเขาบริเวณอำเภอแกลง แนวเทือกเขาสอยดาว-เขามะกอก ซึ่งมีหินแกรนิตเป็นแกนหลักบริเวณอำเภอขลุงถึงอำเภอโป่งน้ำร้อน และแนวเทือกเขาสามง่าม-เขาสมิงตั้งแต่อำเภอเขาสมิงถึงอำเภอโป่งน้ำร้อน

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2509

วิธีศึกษา : สำรวจ, ขุดแต่ง

ผลการศึกษา :

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2535

วิธีศึกษา : จัดการข้อมูลทางโบราณคดี

ผลการศึกษา :

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

โบราณสถานหมายเลข 16 (027) ตั้งอยู่นอกตัวเมืองทางด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ หน่วยศิลปากรที่ 5 กรมศิลปากรดำเนินการขุดแต่งเมื่อวันที่ 2 – 25 ธันวาคม พ.ศ.2509 สันนิษฐานว่าเป็นวิหารสมัยทวารวดี จากการขุดแต่งพบแผ่นดินเผามีลายรูปเทวดาสันนิษฐานว่าเป็นรูปพระกฤษณะยกเขาโควรรธนะ ศิลปะทวารวดี คล้ายกับที่พบจากเมืองอู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี ชิ้นส่วนภาชนะดินเผา หม้อดินเผา และไหดินเผา

ลักษณะเป็นฐานโบราณสถานก่อด้วยศิลาแลงและอิฐ แผนผังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ความกว้าง 13.80 เมตร ความยาว 14.55 เมตร ด้านทิศตะวันออกและทิศเหนือมีแผ่นศิลาแลงปูเป็นขอบของอาคาร มีซากสิ่งก่อสร้างด้วยอิฐอยู่ตรงกลาง

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร , สำนักโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ , ทะเบียนโบราณสถานทั่วราชอาณาจักร เล่ม 3 (พ.ศ.2534-2539) , กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร , 2540.

บรรจบ เทียมทัด และ นิคม มูสิกะคามะ. โบราณคดีเมืองปราจีนบุรี. พระนคร : กรมศิลปากร, 2514.

ข่าวที่เกี่ยวข้อง