ทศชาติ, ภาพ

Dasajāti, ten incarnations of the Buddha (picture)

ภาพเล่าเรื่องชาดกในมหานิบาตอันเป็นสิบพระชาติสุดท้ายของพระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน ก่อนที่จะประสูติเป็นเจ้าชายสิทธัตถะ ชาดกทั้งสิบชาตินี้เป็นการบําเพ็ญบารมีอันยิ่งใหญ่ทั้งสิบประการ อันประกอบด้วย
     1. เตมิยกุมารชาดก บําเพ็ญเนกขัมมบารมี (ความไม่มีกามกิเลส ละชีวิตทางโลกโดยการออกบวช)
     2. มหาชนกชาดก บําเพ็ญวิริยบารมี(ความเพียร พยายาม และตั้งใจแน่วแน่ เพื่อให้บรรลุเป้าหมาย คือความสําเร็จ)
     3. สุวรรณสามชาดก บําเพ็ญเมตตาบารมี (ความเมตตา กรุณาต่อสรรพสัตว์มวลมนุษย์และเทพยดา)
     4. เนมิราชชาดก บําเพ็ญอธิษฐานบารมี (การตั้งใจมั่น การตัดสินใจ การตั้งความปรารถนาที่จะทําความดี)
     5. มโหสถชาดก บําเพ็ญปัญญาบารมี (ความมีปัญญาในการหยั่งรู้รู้เหตุรู้ผล ไม่หลงเชื่ออย่างงมงาย)
     6. ภูริทัตตชาดก บําเพ็ญศีลบารมี (การงดเว้นจากการประพฤติผิดทางกาย วาจา ใจ รู้จักควบคุม และมีความรู้สํานึกถูกผิด)
     7. จันทกุมารชาดก บําเพ็ญขันติบารมี (ความอดทนอดกลั้นต่อความลําบาก ความทุกขเวทนา ความเจ็บปวด และอํานาจกิเลส)
     8. พรหมนารทชาดก บําเพ็ญอุเบกขาบารมี (ความมีสติหนักแน่น วางเฉยแบบวางใจเป็นกลาง มีความยุติธรรม มีเหตุมีผล ไม่ลุ่มหลงหรือเอนเอียง)
     9. วิฑูรบัณฑิต บําเพ็ญสัจจบารมี (ความซื่อสัตย์ จริงใจ มีสติ ซื่อตรง ไม่โกหกหลอกลวง รักษาคํามั่นสัญญาหรือสัจจะของตน)
     10. เวสสันดรชาดก บําเพ็ญทานบารมี (ความเสียสละ การให้ การแบ่งปัน การบริจาคอันยิ่งใหญ่ แม้บุตร และภริยา ถือเป็นการเสียสละอย่างสูง)

ภาพทศชาตินี้พบว่านิยมวาดเป็นจิตรกรรมฝาผนังภายในอาคารอุโบสถหรือวิหาร ตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน

ที่มา :

สำนักโบราณคดี กรมศิลปากร. ศัพทานุกรมโบราณคดี. กรุงเทพฯ: สำนักโบราณคดี กรมศิลปากร, 2550.