โนนกู่

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

ปราสาทโนนกู่เป็นโบราณสถานร้าง ตั้งอยู่บนเนินสูงหรือพื้นที่สูงใกล้กับที่ราบริมลำตะคอง โดยลำตะคองอยู่ห่างไปทางทิศเหนือและทิศตะวันตกของปราสาทประมาณ 800 เมตร

ปราสาทโนนกู่ตั้งอยู่ห่างจากปราสาทเมืองแขกมาทางทิศใต้ 500 เมตร (ตามแนวแกนทิศพอดี) เป็นโบราณสถานที่ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์และปรับปรุงภูมิทัศน์ พื้นที่โดยรอบเป็นพื้นที่ป่าละเมาะ ฝั่งตรงข้ามถนน (ด้านทิศตะวันออก) เป็นที่อยู่อาศัยของราษฎรและพื้นที่เกษตรกรรม

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

ลำตะคอง, แม่น้ำมูล

สภาพธรณีวิทยา

ปราสาทโนนกู่ตั้งอยู่บนเนินสูงหรือพื้นที่สูงใกล้กับที่ราบริมลำตะคองที่เกิดจากการทับถมของตะกอนน้ำพาในยุคควอเทอร์นารี ประกอบด้วยหินกรวดแม่น้ำ ทรายแป้ง และดินเหนียว ส่วนหินฐาน ยุคมีโซโซอิก

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : มานิต วัลลิโภดม, กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2502

วิธีศึกษา : ขุดค้น, ขุดแต่ง

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2534, พ.ศ.2535

วิธีศึกษา : ขุดค้น, ขุดแต่ง, ปรับปรุงภูมิทัศน์

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

ปราสาทโนนกู่เป็นโบราณสถานร้าง มีขนาดเล็ก ก่อด้วยหินทรายและอิฐ (ใช้ก้อนหินทรายก่อส่วนฐาน ส่วนอิฐใช้ก่อสร้างตัวสิ่งก่อสร้างด้านบน) มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หันหน้าไปทางทิศตะวันออก

ปราสาทประธานมีอาคารขนาดเล็ก ฐานสูงก่อด้วยหินทราย ตัวอาคารก่อด่วยอิฐ พื้นภายในอาคารเป็นอิฐ หันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีบันไดทางขึ้นไปที่ด้านหน้าและหลัง มีกรอบประตูทำจากก้อนหินทรายตั้งอยู่ก่อนเข้าห้องประธาน ภายในห้องประธานหรือห้องครรภคฤหะ (หรือเรือนธาตุ) มีฐานประติมากรรมหินทรายวางอยู่ภายใน

ด้านหน้าปราสาทประธานเบื้องซ้าย-ขวา มีอาคารขนาดเล็ก อาจเป็นวิหารหรือบรรณาลัยตั้งอยู่ด้านละ 1 หลัง ส่วนฐานอาคารก่อด้วยหินทราย ตัวอาคารด้วยอิฐ พื้นเป็นอิฐ ตั้งหันหน้าเข้าปราสาทประธานหรือหันไปทางทิศตะวันตก วิหารหรือบรรณาลัยเบื้องขวาหรือด้านใต้มีบันไดขึ้นสู่อาคารที่ด้านหน้าเพียงด้านเดียว ตัวอาคารแบ่งเป็นห้องมุขด้านหน้าและห้องประธาน มีกรอบประตูหินทรายอยู่ที่ช่องประตูด้านหน้าของแต่ละห้อง ส่วนวิหารหรือบรรณาลัยเบื้องซ้ายหรือด้านทิศเหนือ มีบันไดขึ้นสู่อาคารที่ด้านทิศตะวันออกหรือด้านหลัง (?) ตัวอาคารแบ่งเป็นมุขหน้าและห้องประธานเช่นเดียวกัน ภายในห้องประธานมีฐานประติมากรรมหินทรายตั้งอยู่กลางห้อง

อาคารทั้ง 3 หลัง ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว ก่อด้วยอิฐ มีโคปุระหรือซุ้มประตูชั้นใน ที่ด้านหน้าและด้านหลัง คือด้านทิศตะวันออกและทิศตะวันตก ผังเป็นรูปกากบาท ฐานก่อด้วยหินทรายตัวซุ้มก่อด้วยอิฐ ถัดออกไปด้านทิศตะวันออกของซุ้มประตูกำแพงแก้วด้านหน้า ซึ่งอยู่ส่วนหน้าสุดของปราสาทโนนกู่ ปรากฏฐานก่อด้วยหินทรายของสิ่งก่อสร้างลักษณะคล้ายซุ้มประตู ผังรูปกากบาท สันนิษฐานว่าเป็นโคปุระหรือซุ้มประตูชั้นนอก

จากประวัติการขุดค้นขุดแต่งของกรมศิลปากรพบโบราณวัตถุหลายชิ้น รวมทั้งโคนนทิหมอบที่ลานระหว่างวิหารหรือบรรณาลัยทั้งสองหลัง ทำให้สันนิษฐานได้ว่าปราสาทแห่งนี้สร้างขึ้นเนื่องในศาสนาฮินดูไศวนิกาย และจากรูปแบบสถาปัตยกรรมและโบราณวัตถุต่างๆ นำไปสู่ข้อสันนิษฐานว่าปราสาทโนนกู่สร้างขึ้นตามแบบศิลปะเกาะแกร์ในศิลปะเขมรเช่นเดียวกับปราสาทเมืองแขก มีอายุอยู่ในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 15 หรือราว พ.ศ.1440-1490

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

ข่าวที่เกี่ยวข้อง