ปรางค์พะโค

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

ปรางค์พะโค เป็นโบราณสถานร้างที่ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์และปรับปรุงภูมิทัศน์ ให้เป็นสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์และแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของอำเภอโชคชัย 

สภาพพื้นที่โดยทั่วไปเป็นที่ราบตะกอนน้ำพา มีลำพระเพลิงไหลผ่านทางทิศเหนือและทิศตะวันตกของปรางค์พะโค ห่างออกไปจากตัวปรางค์ประมาณ 400 เมตร

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

ลำพระเพลิง, ลำน้ำปัก, แม่น้ำมูล

สภาพธรณีวิทยา

ตะกอนน้ำพาสมัยโฮโลซีน (กรมทรัพยากรธรณี 2553) ภายใต้อิทธิพลของลุ่มแม่น้ำมูล

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2529

วิธีศึกษา : สำรวจ, ทำผัง

ผลการศึกษา :

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2533, พ.ศ.2534

วิธีศึกษา : บูรณปฏิสังขรณ์, ขุดแต่ง, ปรับปรุงภูมิทัศน์

ผลการศึกษา :

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

ปรางค์พะโค เป็นศาสนสถานขนาดเล็ก สร้างขึ้นตามคติความเชื่อทางศาสนาฮินดู ก่อด้วยอิฐ หินทราย และศิลาแลง ประกอบด้วยศาสนาสถานทรงปราสาท 3 หลัง ตั้งอยู่บนผังรูปตัว T คือ ปราสาทประธานตั้งอยู่ตรงกลาง หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ปัจจุบันเหลือเพียงส่วนฐานและเรือนธาตุเล็กน้อย มีมุขยื่นออกมาด้านหน้า มีทางเดินปูด้วยอิฐเชื่อมต่อจากมุขด้านหน้าไปยังปราสาทอีก 2 หลังที่ตั้งอยู่เยื้องมาทางด้านหน้า (หลังด้านทิศเหนือและหลังด้านทิศใต้) ทั้ง 2 หลัง ตั้งหันหน้าเข้าหากัน (หันหน้าเข้าหาทางเดินอิฐ นั่นคือ หลังด้านทิศเหนือตั้งหันหน้าไปทางทิศใต้ หลังด้านทิศใต้ตั้งหันหน้าไปทางทิศเหนือ) แต่ปัจจุบันเหลือสภาพให้เห็นเพียงหลังเดียว คือหลังด้านทิศเหนือ ซึ่งเหลือเพียงส่วนฐานและเรือนธาตุ ตัวอาคารมีมุขยื่นออกมาด้านหน้า โดยมีประตูทางเข้าด้านหน้าเพียงด้านเดียว ที่เหลือทั้งสามด้านสลักลวดลายเป็นประตูหลอก เหนือประตูทางเข้าด้านทิศใต้ มีทับหลังสลักภาพสิงห์จับท่อนพวงมาลัยออกมาทั้งสองข้าง 

อาคารทั้งสองหลังมีคูน้ำรูปตัว U ล้อมรอบ 

จากการขุดแต่งและบูรณะของกรมศิลปากรระหว่าง พ.ศ. 2533 – 2534 ได้พบหลักฐานทางโบราณคดีเป็นจำนวนมาก เช่น ทับหลังรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ บัวยอดปราสาท ชิ้นส่วนหน้าบัน เป็นต้น

จากรูปแบบศิลปกรรม สันนิษฐานว่าปราสาทหลังนี้มีอายุอยู่ในพุทธศตวรรษที่ 16

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

กรมทรัพยากรธรณี. การจำแนกเขตเพื่อการจัดการด้านธรณีวิทยาและทรัพยากรธรณีจังหวัดนครราชสีมา. กรุงเทพฯ: บริษัท จันวาณิชย์ ซีเคียวริตี้พริ้นท์ติ้ง จำกัด, 2553.

กรมศิลปากร. "บ้านปะโค(ปรางค์พะโค)" ระบบภูมิสารสนเทศ แหล่งมรดกทางศิลปวัฒนธรรม. (ออนไลน์). เข้าถึงเมื่อ 15 มกราคม 2565. เข้าถึงจาก http://gis.finearts.go.th/fineart/

ข่าวที่เกี่ยวข้อง