ภาพเขียนสีเขาจันทร์งาม


โพสต์เมื่อ 19 ก.ย. 2021

ชื่ออื่น : เขาจันทร์งาม, เขาจันทน์งาม, แหล่งภาพเขียนสีสำนักสงฆ์เขาจันทน์งาม

ที่ตั้ง : เลขที่ 99 ม.12 บ้านเลิศสวัสดิ์ ต.ลาดบัวขาว อ.สีคิ้ว

ตำบล : ลาดบัวขาว

อำเภอ : สีคิ้ว

จังหวัด : นครราชสีมา

พิกัด DD : 14.81372 N, 101.59385 E

เขตลุ่มน้ำหลัก : มูล, ลำตะคอง

เขตลุ่มน้ำรอง : ห้วยซับหว้า

เส้นทางเข้าสู่แหล่ง

ภาพเขียนสีเขาจันทร์งาม ตั้งอยู่ภายในวัดเลิศสวัสดิ์ (เขาจันทร์งาม) บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 58 ถนนมิตรภาพ บ้านเลิศสวัสดิ์ อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา หากเดินทางมาจากอำเภอสีคิ้ว ถนนทางเข้าสู่วัดอยู่ห่างจากต่างระดับสีคิ้วไปทางทิศตะวันตก (หรือไปทางอำเภอปากช่อง) ตามถนนมิตรภาพ (ทางหลวงหมายเลข 2) ประมาณ 10.2 กิโลเมตร หรือห่างจากตัวอำเภอสีคิ้วไปทางทิศตะวันตกตามถนนมิตรภาพประมาณ 13.5 กิโลเมตร จากนั้นไปตามถนนลาดยางเข้าสู่วัดอีกประมาณ 3 กิโลเมตร จะถึงวัดเลิศสวัสดิ์ (เขาจันทร์งาม) และทางขึ้นสู่แหล่งภาพเขียนสีเขาจันทร์งาม

ประโยชน์ทางการท่องเที่ยว

เป็นแหล่งท่องเที่ยว

รายละเอียดทางการท่องเที่ยว

วัดเลิศสวัสดิ์อุดมสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากรทั้งทางวัฒนธรรมและธรรมชาติ วัดตั้งอยู่บนเขาเขื่อนลั่น แวดล้อมไปด้วยป่าไม้ มีความร่มรื่นและเงียบสงบ เป็นสำนักปฏิบัติธรรม (สำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดนครราชสีมา แห่งที่ 26 และเป็นวัดป่าสาขาของวัดหนองป่าพง สาขาที่ 34) ภายในอุโบสถประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุและพระสาวกธาตุ

จากพื้นที่เขตพุทธาวาสวัดมีเส้นทางเดินขึ้นเขา (เขาเขื่อนลั่น) ที่อยู่ด้านหลังวัด เพื่อไปชมภาพเขียนสีก่อนประวัติศาสตร์ (ทางเดินช่วงนี้เป็นพื้นลาดยางและพื้นซีเมนต์) และสักการะพระพุทธไสยาสน์พุทธมหามงคลและพระพุทธบาทสี่รอย (จำลอง) (ทางเดินช่วงนี้เป็นพื้นดิน) ตลอดเส้นทางเป็นการเดินลัดเลาะไปตามซอกหินและป่าเขา 

แหล่งภาพเขียนสีเขาจันทร์งามได้รับการดูแลรักษาโดยวัดเลิศสวัสดิ์และกรมศิลปากร สภาพภาพเขียนสีโดยทั่วไปอยู่ในสภาพดี แม้ว่าบางภาพจะเริ่มลบเลือนและมีการขีดเขียนผนังหินโดยคนสมัยปัจจุบัน บรรยากาศในพื้นที่แหล่งโบราณคดีเป็นสถานที่ปฏิบัติธรรม นักท่องเที่ยวเข้ามาเยี่ยมชมไม่มากนัก มีความเงียบสงบร่มรื่นไปด้วยต้นไม้ที่ขึ้นอยู่โดยรอบ ทำให้แสงแดดส่องกระทบภาพเขียนสีได้ไม่มาก และภาพส่วนใหญ่อยู่สูงจากพื้นดินมาก สิ่งเหล่านี้เป็นประโยชน์ต่อการอนุรักษ์ภาพเขียนสี

อย่างไรก็ตาม เพื่อประโยชน์ทั้งด้านความรู้และการท่องเที่ยว ควรมีป้ายแสดงข้อมูลแหล่งรวมทั้งแผนผังแสดงตำแหน่งภาพเขียนสี เพราะภาพเขียนสีบางกลุ่มเลือนลางและอยู่ในหลืบหิน ผู้เยี่ยมชมอาจไม่สามารถสังเกตเห็นได้ด้วยตนเอง    

ผู้สนใจสามารถเข้าเยี่ยมชมได้ทุกวัน โดยไม่เสียค่าเข้าชม หมายเลขโทรศัพท์วัดเลิศสวัสดิ์ (เขาจันทร์งาม) โทร. 087-252-7496, 088-080-7530 หมายเลขโทรศัพท์พระสมปอง ปยุตฺโต (เทศนา) ประสานงานสำหรับการปฏิบัติธรรม โทร. 085-404-0875

หน่วยงานที่ดูแลรักษา

วัดเลิศสวัสดิ์ (วัดเขาจันทร์งาม), กรมป่าไม้, กรมศิลปากร

การขึ้นทะเบียน

ขึ้นทะเบียนของกรมศิลปากร

รายละเอียดการขึ้นทะเบียน

กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานเขาจันทร์งามในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 107 ตอนที่ 127 เมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม พ.ศ.2533

ภูมิประเทศ

ถ้ำ/เพิงผา, ภูเขา

สภาพทั่วไป

ภาพเขียนสีเขาจันทร์งามตั้งอยู่ในพื้นที่วัดเลิศสวัสดิ์ (เขาจันทร์งาม) ซึ่งเป็นวัดราษฎร์สังกัดมหานิกาย พื้นที่ตั้งวัดรวมทั้งพื้นที่แหล่งโบราณคดีอยู่พื้นที่เขตป่าสงวนแห่งชาติป่าเขาเตียน-เขาเขื่อนลั่น (เขายายเที่ยง) โดยอยู่บนส่วนไหล่เขาเขื่อนลั่น

ทางด้านทิศตะวันออกและทิศใต้ของวัดติดกับลำห้วยซับหว้า ซึ่งเป็นลำน้ำโบราณที่ไปเชื่อมกับลำตะคอง โดยลำตะคองอยู่ห่างออกไปทางทิศเหนือของวัดประมาณ 4 กิโลเมตร และวัดอยู่ห่างจากเขื่อนลำตะคองมาทางทิศตะวันออกประมาณ 5.5 กิโลเมตร

ภายในวัดเลิศสวัสดิ์มีบรรยากาศที่เงียบสงบร่มรื่น แวดล้อมไปด้วยป่าไม้ ภาพเขียนสีพบอยู่ที่ด้านทิศใต้ของวัด สภาพโดยทั่วไปมีก้อนหินทรายขนาดใหญ่ตั้งเรียงรายกันหลายก้อนเป็นกลุ่มใหญ่ บางก้อนตั้งอยู่ซ้อนกัน ระหว่างก้อนหินแต่ละก้อนมีช่องทางสามารถเดินลัดเลาะผ่านได้

บริเวณที่ปรากฏภาพเขียนสีมีก้อนหินทรายขนาดใหญ่หลายก้อนเรียงตัวขนานกันตามแนวตะวันตกเฉียงเหนือ–ตะวันออกเฉียงใต้ ทำให้เกิดช่องว่างตรงกลางเป็นแนวยาว แต่ช่องว่างระหว่างหิน 2 แนวในจุดที่พบภาพเขียนสีจะมีความกว้างมากที่สุด ปัจจุบันมีการเทลาดเป็นพื้นลานซีเมนต์ มีต้นไม้ใหญ่ขึ้นอยู่กลางลาน ภาพเขียนสีปรากฏอยู่ตามหลืบหินและเพิงหินของก้อนหินทราย 4 ก้อน ทั้งฝั่งด้านทิศตะวันออกและตะวันตก

พื้นที่ระหว่างก้อนหิน 2 ก้อนที่ปรากฏภาพเขียนสีฝั่งทิศตะวันออกมีการทำเป็นแท่นซีเมนต์สูงจากพื้นดินตลอดแนว สำหรับประดิษฐานพระพุทธรูปและเป็นอาสนะสำหรับสงฆ์ (ห้ามฆราวาสขึ้นไปบนแท่น) ส่วนฝั่งด้านทิศตะวันตกภาพเขียนสีปรากฏบนผนังก้อนหิน 2 ก้อนที่ตั้งซ้อนกันอยู่ ใต้เพิงผามีการตั้งรูปเคารพและโหลเด็กทารกดอง (วัตถุประสงค์เพื่อปลงสังขารและเป็นสิ่งเตือนใจ) ข้างก้อนหินมีบันไดซีเมนต์สำหรับเป็นทางขึ้นสู่พื้นที่ด้านบน

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

451 เมตร

ทางน้ำ

ห้วยซับหว้า, ลำตะคอง

สภาพธรณีวิทยา

เขาเขื่อนลั่นเป็นภูเขาหินทรายในกลุ่มหินโคราช ยุคมีโซโซอิก บริเวณรอยต่อระหว่างหมวดหินพระวิหารกับหมวดหินเสาขัว

ยุคทางโบราณคดี

ยุคก่อนประวัติศาสตร์

สมัย/วัฒนธรรม

สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย, สมัยหินใหม่

อายุทางโบราณคดี

3,000-4,000 ปีมาแล้ว

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : ไตรรัตน์ หล้าวงษา, อุษา โพธิกนิษฐ์, ชิน อยู่ดี

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2520

วิธีศึกษา : สำรวจ

ผลการศึกษา :

เดือนสิงหาคม พ.ศ.2520 นายไตรรัตน์ หล้าวงษา นักศึกษาแผนกศิลปกรรม วิทยาลัยเทคนิคภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เดินทางมาพบภาพเขียนสีที่สำนักสงฆ์เขาจันทร์งาม จึงแจ้งให้อาจารย์อุษา โพธิกนิษฐ์ ทราบ อาจารย์จึงแจ้งต่อไปยัง อ.ชิน อยู่ดี คณะโบราณคดี ม.ศิลปากร ทั้งหมดจึงพากันออกสำรวจ

ชื่อผู้ศึกษา : พิสิฐ เจริฐวงศ์, โครงการโบราณคดีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2520

วิธีศึกษา : สำรวจ, ศึกษาศิลปะถ้ำ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

โครงการโบราณคดีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กรมศิลปากร โดยพิสิฐ เจริฐวงศ์ เข้าสำรวจศึกษาแหล่งภาพเขียนสีถ้ำเขาจันทร์งาม

ชื่อผู้ศึกษา : พัฒน์รพี ขันธกาญจน์

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2522

วิธีศึกษา : สำรวจ, ศึกษาศิลปะถ้ำ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : ม.ศิลปากร

ผลการศึกษา :

พัฒน์รพี ขันธกาญจน์ เสนอสารนิพนธ์เพื่อสำเร็จการศึกษาปริญญาศิลปศาสตร์บัณฑิต (โบราณคดี) มหาวิทยาลัยศิลปากร ในหัวข้อ “ภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ที่เขาจันทน์งาม อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา.” โดยศึกษาสภาพภูมิศาสตร์ สภาพพื้นที่ จำแนกภาพเขียนสีตามประเภทของภาพ ประเภทรูปลักษณ์ ลักษณะการจัดวางภาพ รวมทั้งศึกษาการเขียนภาพคน สัตว์ การเลือกพื้นที่บนผนังหิน เทคนิคการเขียนและการใช้สี รวมทั้งการวิเคราะห์ตีความหมายของภาพ

ชื่อผู้ศึกษา : โครงการโบราณคดีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2523

วิธีศึกษา : สำรวจ, ศึกษาศิลปะถ้ำ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

โครงการโบราณคดีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กรมศิลปากร ได้ออกไปคัดลอกภาพและถ่ายภาพอีกครั้ง แล้วทำรายงานเสนอต่อกรมศิลปากร และได้จัดพิมพ์เผยแพร่ในเวลาต่อมา

ชื่อผู้ศึกษา : ธราพงศ์ ศรีสุชาติ, จุฑารัตน์ ขุนทอง

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2523

วิธีศึกษา : สำรวจ, ศึกษาศิลปะถ้ำ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

ธราพงศ์ ศรีสุชาติ และจุฑารัตน์ ขุนทอง เรียบเรียงผลการศึกษาภาพเขียนสีเขาจันทร์งาม ทั้งรายละเอียดภาพ ภาพถ่าย ภาพคัดลอก และผลการวิเคราะห์ตีความ

ชื่อผู้ศึกษา : พัฒน์รพี ขันธกาญจน์

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2521

วิธีศึกษา : ศึกษาศิลปะถ้ำ

ผลการศึกษา :

พัฒน์รพี ขันธกาญจน์ นำเสนอผลการศึกษาภาพเขียนสีเขาจันทร์งามในบทความเรื่อง “ภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ที่เขาจันทร์งาม” วารสารเมืองโบราณ

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร, กองโบราณคดี กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2532

วิธีศึกษา : สำรวจ, ศึกษาศิลปะถ้ำ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

เผยแพร่ผลการสำรวจและศึกษาภาพเขียนสีที่พบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือรวมทั้งที่เขาจันทร์งามไว้ในหนังสือ “แหล่งโบราณคดีประเทศไทย เล่ม 3” และ “ศิลปะถ้ำในอีสาน”

ชื่อผู้ศึกษา : พิบูล ศุภกิจวิเลขการ

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2533, พ.ศ.2534?

วิธีศึกษา : ศึกษาศิลปะถ้ำ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : ม.ศิลปากร

ผลการศึกษา :

อาจารย์พิบูล ศุภกิจวิเลขการ คณะโบราณคดี ม.ศิลปากร นำเสนอผลการวิจัยเกี่ยวกับการศึกษาภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์เขาจันทร์งาม

ชื่อผู้ศึกษา : ต่อสกุล ถิรพัฒน์, ภาวิทย์ มหัทธนาสิงห์, สมภพ พงษ์พัฒน์

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2540

วิธีศึกษา : ศึกษาศิลปะถ้ำ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : ม.ศิลปากร

ผลการศึกษา :

ต่อสกุล ถิรพัฒน์ ภาวิทย์ มหัทธนาสิงห์ และสมภพ พงษ์พัฒน์ จัดทำสารนิพนธ์เสนอต่อ ม.ศิลปากร เรื่อง “การศึกษาเปรียบเทียบภาพเขียนสีรูปคนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในแหล่ง ศิลปะถ้ำภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้” โดย ได้อธิบายภาพเขียนสีที่พบที่เขาจันทร์งาม โดยเฉพาะภาพคน

ชื่อผู้ศึกษา : พัชรี สาริกบุตร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2543

วิธีศึกษา : ศึกษาศิลปะถ้ำ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : ม.ศิลปากร

ผลการศึกษา :

ผศ.พัชรี สาริกบุตร คณะโบราณคดี ม.ศิลปากร รวบรวม ศึกษา และวิเคราะห์ตีความภาพเขียนสีและภาพสลักยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่พบในประเทศไทย รวมทั้งภาพเขียนสีถ้ำเขาจันทร์งาม

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

แหล่งศิลปะถ้ำ

สาระสำคัญทางโบราณคดี

ภาพเขียนสีเขาจันทร์งามเป็นแหล่งศิลปะถ้ำยุคก่อนประวัติศาสตร์เพียงแห่งเดียวในจังหวัดนครราชสีมาเท่าที่พบในปัจจุบัน มีอายุอยู่ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย

ภาพเขียนสีเขาจันทร์งามตั้งอยู่ในพื้นที่วัดเลิศสวัสดิ์ (เขาจันทร์งาม) ซึ่งเป็นวัดราษฎร์สังกัดมหานิกาย ก่อตั้งเป็นธุดงคสถานหรือสำนักสงฆ์เขาจันทร์งามเมื่อ พ.ศ.2520 และได้รับการประกาศให้เป็นวัดเมื่อ พ.ศ.2538 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ.2548 ปัจจุบันเจ้าอาวาสคือ พระครูบวรสีลวัตร

ภาพเขียนสีพบอยู่ที่ด้านทิศใต้ของวัด สภาพโดยทั่วไปมีก้อนหินทรายขนาดใหญ่ตั้งเรียงรายกันหลายก้อนเป็นกลุ่มใหญ่ บางก้อนตั้งอยู่ซ้อนกัน ระหว่างก้อนหินแต่ละก้อนมีช่องทางสามารถเดินลัดเลาะผ่านได้

บริเวณที่ปรากฏภาพเขียนสีมีก้อนหินทรายขนาดใหญ่หลายก้อนเรียงตัวขนานกันตามแนวตะวันตกเฉียงเหนือ–ตะวันออกเฉียงใต้ ทำให้เกิดช่องว่างตรงกลางเป็นแนวยาว แต่ช่องว่างระหว่างหิน 2 แนวในจุดที่พบภาพเขียนสีจะมีความกว้างมากที่สุด ภาพเขียนสีปรากฏอยู่ตามหลืบหินและเพิงหินของก้อนหินทราย 4 ก้อน ทั้งฝั่งด้านทิศตะวันออกและตะวันตก

พื้นที่ระหว่างก้อนหิน 2 ก้อนที่ปรากฏภาพเขียนสีฝั่งทิศตะวันออกมีการทำเป็นแท่นซีเมนต์สูงจากพื้นดินตลอดแนว สำหรับประดิษฐานพระพุทธรูปและเป็นอาสนะสำหรับสงฆ์ (ห้ามฆราวาสขึ้นไปบนแท่น) ส่วนฝั่งด้านทิศตะวันตกภาพเขียนสีปรากฏบนผนังก้อนหิน 2 ก้อนที่ตั้งซ้อนกันอยู่ ข้างก้อนหินมีบันไดซีเมนต์สำหรับเป็นทางขึ้นสู่พื้นที่ด้านบน

ภาพเขียนสีทั้งหมดเขียนด้วยสีแดง อยู่สูงจากพื้นดินประมาณ 2-4 เมตร การศึกษาที่ผ่านมาของกรมศิลปากรและมหาวิทยาลัยศิลปากรได้จัดแบ่งภาพเขียนสีที่พบเป็น 12 กลุ่มตามตำแหน่งที่พบ โดยรวมแล้วมีภาพทั้งหมด 44 ภาพ เป็นภาพคน 32 ภาพ ภาพสัตว์ 5 ภาพ (สุนัข นกหรือไก่ ตะกวด? เม่น? เสือ?) คันธนูและลูกศร 1 ภาพ และไม่ทราบว่าเป็นภาพชนิดใด 5 ภาพ เทคนิคการเขียนภาพมี 2 แบบ คือ ภาพเงาทึบและลายเส้นโครงร่างภายนอก ภาพคนส่วนใหญ่มีส่วนน่องโต มีผ้านุ่ง ไม่สวมเสื้อ ผู้หญิงจะมีหางนกห้อยมาจากกระเบนเหน็บและพู่ประทับบนหัว    

รายละเอียดของภาพทั้ง 12 กลุ่ม (กรมศิลปากร 2533, กองโบราณคดี 2532, ต่อสกุล ถิรพัฒน์ และคณะ 2540, ธราพงศ์ ศรีสุชาติ และคณะ 2532, พเยาว์ เข็มนาค 2539, พัชรี สาริกบุตร 2543, พัฒน์รพี ขันธกาญจน์ 2522, พิบูล ศุภกิจวิเลขการ 2534?, พิบูล ศุภกิจวิเลขการ 2533) ได้แก่
กลุ่มที่ 1 เป็นภาพชุดที่เด่นและสำคัญที่สุด อยู่บนผนังหินด้านทิศตะวันออก เนื้อที่ขนาด 1x2 เมตร เป็นภาพเขียนแบบเงาทึบ ภาพมี 2 แถว (บนและล่าง) ลักษณะเป็นรูปกลุ่มคน 14 คน มีทั้งเพศชายและหญิง วัยเด็กและผู้ใหญ่ รวมทั้งภาพสุนัข 1 ตัว โดยมีรายละเอียดคือ

แถวบน เป็นภาพคน 3 คน คนแรกมีเพียงครึ่งซีก ไม่มีหัว คนที่ 2 ยืนกางแขน มีผ้ากางออกมาจากส่วนเอวทั้ง 2 ข้าง ชายผ้ามีแฉกเป็นริ้วๆ เป็นภาพที่เขียนด้านตรง แต่หันหน้าเอียงไปทางขวา คนที่ 3 เขียนให้เห็นด้านข้าง หันหน้าไปทางตรงกันข้ามกับคนที่ 2 ภาพนี้ไม่เต็มรูป ขาดส่วนคอ ลำตัวบางส่วน และต้นขา

แถวล่าง เป็นขบวนภาพคนเดินเรียงเป็นแถว ภาพแรกของแถวล่างอยู่ต่ำจากแถวบนประมาณ 30 เซนติเมตร เป็นภาพคนยืนถือธนูในท่าทางกำลังยิงธนู โดยลูกธนูถูกยิงออกจากคันธนูแล้ว ภาพนี้เป็นภาพเขียนให้เห็นด้านข้าง มีเส้นผมอยู่บนหัว นุ่งผ้าห้อยหน้าหลัง ชายผ้าด้านนอกมีแฉกเป็นริ้วๆ ขาด้านหลังสลับเลื่อนไป ต่อจากภาพนี้เป็นภาพสุนัข หูตั้ง หางดาบ มีอวัยวะเพศบ่งบอกว่าเป็นตัวผู้ ลักษณะตัวผอมยาว ต่ำจากภาพสุนัขลงมาเล็กน้อยเป็นภาพคนนั่งชันเข่า คนที่ 2 เป็นภาพผู้หญิงมีท้องใหญ่ เปลือยอก มีหางคล้ายหางนก ภาพ 2 คนนี้อยู่ในลักษณะที่กำลังเล่นหรือคุยกัน คนหนึ่งเป็นผู้ชาย คนหนึ่งเป็นผู้หญิง ภาพถัดไปเป็นภาพคนยืนเท้าเอว นุ่งผ้า 2 ชิ้นหน้าหลัง แขนขวายกตั้งศอก เป็นภาพเขียนด้านข้าง ห่างจากภาพนี้ไปประมาณ 20 เซนติเมตร เป็นภาพคนยืนหลังค่อม บนหัวมีเส้นผม นุ่งผ้า 2 ชิ้นหน้าหลัง ชายผ้าด้านหน้ามีแฉกเป็นริ้วๆ มือขวายื่นออกไปถือสิ่งของคล้ายไม้เท้า ข้างหน้าภาพนี้เป็นภาพคนยืนยกแขนทั้ง 2 ข้าง คล้ายอยู่ในท่ารำ ต้นขาด้านหลังขาดหายไป ภาพถัดไปเป็นภาพผู้หญิง เห็นด้านข้างในท่าร่ายรำ ข้างหน้าภาพผู้หญิงเป็นภาพคนยืนยื่นแขนออกไปข้างหน้า มีผ้าปิดหน้า หลังชายผ้ามีรูปกากบาท ภาพถัดไปเป็นภาพเด็ก 2 คน อยู่ในท่ารำ คนหนึ่งยกแขกนทั้ง 2 ข้างขึ้น อีกคนหนึ่งมือซ้ายเท้าเอว มีขวายกขึ้น นุ่งผ้า 2 ชิ้นปิดหน้าหลัง ภาพถัดไปเป็นภาพสีแดงจางๆ

กลุ่มที่ 2 อยู่บนผนังหินด้านทิศตะวันออกใกล้กับภาพกลุ่มที่ 1 แต่อยู่คนละผนังหิน มีภาพคนชดเจน 1 ภาพ เป็นภาพคนผมยาวกำลังวิ่งหรือรำ มองเหลียวหลัง จากเข่าลงไปถึงปลายเท้าขาดหายไป ผนังด้านนี้มีรองรอยของภาพเขียนสีอยู่แต่ลบเลือนไปหมด เห็นเพียงสีแดงเป็นแถบๆ

กลุ่มที่ 3 อยู่บนผนังหินด้านทิศตะวันออก เป็นภาพคนกำลังจับสัตว์เลื้อยคาน ลักษณะคล้ายสัตว์กิ้งก่า แย้ หรือตะกวด ห่างจากภาพคนเล็กน้อยมีลายเส้นคดไปมา 3 เส้น

กลุ่มที่ 4 อยู่บนผนังหินด้านทิศตะวันออก เป็นภาพคน 3 คน ไม่มีศีรษะ แสดงท่าทางยืนมีคนนุ่งผ้าคล้ายกระโปรงสั้นเหนือเข่า 2 คน

กลุ่มที่ 5 อยู่บนผนังหินด้านทิศตะวันตก ภาพคน 3 คน ยืนขนาบภาพสัตว์คล้ายเม่นหรือหมูป่า ใช้เทคนิคเขียนภาพ 2 แบบ คือ แบบโครงร่างภายนอกและแบบเงาทึบ ภาพสัตว์และคนยืนอยู่หน้าสัตว์เขียนแบบโครงร่างภายนอก ส่วนภาพเขียนแบบคล้ายคล้ายเงาทึบเป็นภาพคนอยู่ในท่าทางกำลังวิ่ง นุ่งผ้าปิดหน้าหลัง 1 ภาพ

กลุ่มที่ 6 ภาพคน 3 คน ภาพที่สมบูรณ์ที่สุดในกลุ่มนี้อยู่ตรงกลาง เป็นภาพคนกางแขน นุ่งผ้าปิดหน้าหลัง แต่ส่วนตั้งแต่เข่าลงไปขาดหายไป สันนิษฐานว่าเป็นท่าร่ายรำ อีก 2 คนภาพขาดหายไป โดยหายไปครึ่งตัว ตั้งแต่หัวถึงกลางตัว 1 ภาพ และจากสะโพกลงไป 1 ภาพ

กลุ่มที่ 7 เป็นภาพสัตว์ภาพเดียว รูปร่างค้ลายสิงโตหรือเสือ ข้างหน้าสัตว์มีสีแดงเป็นจุดๆ รวม 5 จุด เกิดจากสีบางส่วนขาดหายไป

กลุ่มที่ 8 รูปคน 2 คน แสดงท่ารำ มีเพียงครึ่งตัวด้านบน ส่วนล่างขาดหายไป

กลุ่มที่ 9 รูปคน 1 คน ยืนยกแขนส่วนปลายแขนกับขาขาดหายไป 1 ข้าง ด้านข้างคนมีลายเส้นวาดยาวตามแนวตั้ง อาจจะเป็นภาพคนที่ลบเลือนไป (?)

กลุ่มที่ 10 รูปคน 1 คน ไม่มีศีรษะ อยู่ในลักษณะท่าทางคู้ตัว

กลุ่มที่ 11 มีรูป 3 รูป อาจเป็นภาพคนทั้ง 3 รูป แต่ภาพลบเลือนขาดไป

กลุ่มที่ 12 เป็นภาพคนครึ่งตัว แขนข้างขวากางออกจากลำตัว แขนซ้ายเยียดตรงขนานกับพื้น 

นอกจากนี้ ยังปรากฏแถบสีแดงอีกหลายแถบบนผนังหิน แต่ลบเลือนและไม่ทราบว่าเป็นรูปใดแน่ชัด สภาพภาพเขียนสีส่วนใหญ่ยังอคงอยู่ในสภาพดี (เมื่อเปรียบเทียบกับรายงานการศึกษาของกรมศิลปากรเมื่อ พ.ศ.2531) แต่ก็มีบางภาพที่เริ่มลบเลือน เช่น ภาพในกลุ่มที่ 6

บุคคลที่สร้างสรรค์ภาพเขียนสีเขาจันทร์งามนี้ นับเป็นศิลปินที่มีทักษะ สามารถถ่ายทอดเรื่องราวลงบนแผ่นหินได้ชัดเจนกว่าแหล่งอื่นๆ ลักษณะทางสังคมคงเป็นหมู่บ้านเกษตรกรรม ที่มีอายุอยู่ในราว 3,000-4,000 ปีมาแล้ว อยู่รวมกันหลายครอบครัวเป็นชุมชนใหญ่ ภาพเขียนแสดงสรีระที่สำคัญคือน่องโป่ง ซึ่งพบในภาพของหลุ่มหลายแห่งในภาคอีสาน (อาจแสดงถึงความสัมพันธ์กันระหว่างชุมชนในภาคอีสาน) นอกจากนี้ภาพเขียนยังแสดงถึงการแต่งกายและการล่าสัตว์ของคนในสมัยนั้น (ธราพงศ์ ศรีสุชาติ และคณะ 2532)

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

ทนงศักดิ์ เลิศพิพัฒน์วรกุล

บรรณานุกรม

กรมศิลปากร. แหล่งโบราณคดีประเทศไทย เล่ม 4. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2533.

กองโบราณคดี กรมศิลปากร. ศิลปะถ้ำในอีสาน. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2532.

โครงการโบราณคดีประเทศไทยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. รายงานการสำรวจแหล่งภาพเขียนสีที่สำนักสงฆ์เขาจันทน์งาม ต.ลาดบัวขาว อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา. (โรเนียว) 2520.

ต่อสกุล ถิรพัฒน์, ภาวิทย์ มหัทธนาสิงห์ และสมภพ พงษ์พัฒน์. “การศึกษาเปรียบเทียบภาพเขียนสีรูปคนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในแหล่ง ศิลปะถ้ำภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้.” สารนิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต (โบราณคดี) มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2540.

ธราพงศ์ ศรีสุชาติ และจุฑารัตน์ ขุนทอง. ศิลปะถ้ำเขาจันทน์งาม นครราชสีมา. กรุงเทพฯ : กองโบราณคดี กรมศิลปากร, 2532.

พเยาว์ เข็มนาค. ศิลปะถ้ำสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ : กองโบราณคดี กรมศิลปากร, 2539.

พัชรี สาริกบุตร. “เขาจันทร์งาม.” ภาพเขียนสีและภาพสลัก : ศิลปะสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย. (ออนไลน์), 2543. เข้าถึงเมื่อ 13 กุมภาพันธ์ 2557. แหล่งที่มา http://www.era.su.ac.th/RockPainting/northeast/index.html

พัฒน์รพี ขันธกาญจน์. “ภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ที่เขาจันทน์งาม อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา.” สารนิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต (โบราณคดี) มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2522.

พัฒน์รพี ขันธกาญจน์. “ภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ที่เขาจันทร์งาม.” เมืองโบราณ 9, 1 (2526).

พิบูล ศุภกิจวิเลขการ. การศึกษาภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ที่เขาจันทร์งาม อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา. กรุงเทพฯ : คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2534?.

พิบูล ศุภกิจวิเลขการ. รายงานการวิจัยฉบับย่อ มหาวิทยาลัยศิลปากร ฉบับที่ 4 ปี 2533 : การศึกษาภาพเขียนสีสมัยก่อนประวัติศาสตร์เขาจันทร์งาม อำเภอสีคิ้ว จังหวัดนครราชสีมา. กรุงเทพฯ : ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2533.

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

ภาพเกี่ยวกับแหล่งโบราณคดี