บ้านเมืองเก่า

ภูมิประเทศ

สภาพทั่วไป

บ้านเมืองเก่าตั้งอยู่ฝั่งทิศตะวันออกของตัวเมืองชัยภูมิปัจจุบัน โบราณสถานปรางค์กู่ก็ตั้งอยู่ในบริเวณชุมชนแห่งนี้ สภาพพื้นที่โดยทั่วไปเป็นเนินดินบนที่ราบที่เกิดจากการทับถมของตะกอนน้ำพาเป็นหลัก มีลำเสียวไหลผ่านชุมชนทางด้านทิศตะวันตก และมีลำน้ำธรรมชาติอีก  1 สาย ไหลผ่านทางด้านทิศตะวันออก ลำน้ำสายนี้จะไหลไปเชื่อมกับลำเสียว ลำชีรอง ลำปะทาว และไหลออกสู่แม่น้ำชีในที่สุด ทั้งนี้ ห่างออกไปจากชุมชนทางทิศตะออกประมาณ 1 กิโลเมตรเป็นลำปะทาว ห่างออกไปทางทิศใต้ประมาณ 2 กิโลเมตรเป็นลำชีรอง ส่วนแม่น้ำชีอยู่ห่างออกไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 14 กิโลเมตร

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

ทางน้ำ

ลำเสียว, ลำปะทาว, ลำชีรอง, แม่น้ำชี

สภาพธรณีวิทยา

ลักษณะธรณีสัณฐานเป็นหินเกลือในหมวดหินมหาสารคาม (Mahasarakham Formation – KTms) ยุคครีเทเชียส

ยุคทางโบราณคดี

สมัย/วัฒนธรรม

อายุทางโบราณคดี

ประวัติการศึกษา

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

สาระสำคัญทางโบราณคดี

บ้านเมืองเก่าปรากฏร่องรอยการใช้พื้นที่ของคนตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายเป็นต้นมา โบราณวัตถุส่วนใหญ่ที่พบในบ้านเมืองเก่าได้ถูกนำมาเก็บไว้ที่วัดไพรีพินาศหรือวัดกลางเมืองเก่า รวมทั้งโบราณวัตถุบางส่วนก็พบอยู่ภายในวัด

บ้านเมืองเก่าตั้งอยู่ฝั่งทิศตะวันออกของตัวเมืองชัยภูมิปัจจุบัน โบราณสถานปรางค์กู่ก็ตั้งอยู่ในชุมชนแห่งนี้

โบราณวัตถุที่พบในชุมชนส่วนใหญ่ถูกเก็บอยู่ภายในวัดไพรีพินาศ โดยวางไว้บริเวณสวนด้านหน้าตึกสมเด็จฯ (อาคารรับรองพระผู้ใหญ่) โบราณวัตถุดังกล่าวมีหลายชิ้น เช่น ส่วนฐานและเท้าประติมากรรมหินทราย ชิ้นส่วนประติมากรรมรูปบุคคลหินทราย เสมาหินทรายขนาดใหญ่ เสาประดับกรอบประตูหินทราย รวมถึงหลักหินขนาดต่างๆ และยังมีเสมาหินทรายอีก 2 ใบ ตั้งอยู่ภายในศาลาด้านหน้าศาลาการเปรียญ เสมาทั้ง 2 ใบนี้ถูกทาด้วยสีน้ำตาล

ส่วนโบราณวัตถุที่พบภายในวัด ได้แก่ เสมาหินทรายขนาดใหญ่ โดยพบอยู่ในพื้นที่ด้านทิศเหนือของวัด ปัจจุบันมีการทำบ่อน้ำล้อมรอบเสมาและสร้างอาคารคลุมเป็นบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ (สร้างเมื่อ พ.ศ.2550) จากการสอบถามชาวบ้านในพื้นที่ได้ข้อมูลประวัติการค้นพบเสมาใบนี้ว่า ในอดีตเมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมาได้มีการปรับปรุงพัฒนาวัดและมีการใช้รถแบ็กโฮขุดดินเพื่อก่อสร้างถนน การก่อสร้างทำให้พบเสมาในตำแหน่งที่ปักอยู่ในปัจจุบัน เจ้าอาวาสมีดำริให้นำขึ้น เจ้าหน้าที่จึงใช้รถแบ็กโฮขุดตักขึ้นมา แต่เสมามีขนาดใหญ่และปักอยู่ลึกมาก จึงทำการร้อยเชือกเข้ากับเสมาแล้วใช้รถแบ็กโฮดึงขึ้น ทำให้ใบเสมาหัก ในคืนนั้นเจ้าอาวาสฝันว่ามีคนจะมาฆ่าเนื่องจากทำเสมาหัก รุ่งขึ้นจึงให้เจ้าหน้าที่ต่อเสมากลับคืนดังเดิมโดยใช้วิธีเจาะรูบนเสมาแล้วใช้เหล็กเส้นร้อยเชื่อมเสมาทั้ง 2 ชิ้นเข้าดัวยกัน และยังคงปักอยู่ ณ ตำแหน่งเดิม จากนั้นจึงขุดพื้นที่โดยรอบเป็นบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์และสร้างอาคารคลุม

นอกจากนี้ ภายในศาลาวัดยังมีโลงศพที่บรรจุโครงกระดูกมนุษย์โบราณ โดยโครงกระดูกโครงนี้พบเมื่อวันที่ 20 กรกฎาคม 2556 ในบ้านเรือนราษฎรของชุมชนบ้านเมืองเก่า ชาวบ้านขุดพบขณะสร้างรั้วบ้าน เจ้าของบ้านจึงนำกระดูกทั้งหมดขึ้นมาพร้อมกับภาชนะดินเผาเนื้อดินที่พบอยู่ร่วมกัน ซึ่งหลังจากนี้ทางวัดจะดำเนินการเผาโครงกระดูกดังกล่าว

เมื่อพิจารณาจากโบราณวัตถุแล้ว สันนิษฐานในเบื้องต้นว่าน่าจะเป็นโครงกระดูกมนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย

ดังนั้นจากหลักฐานทางโบราณคดีที่อยู่ภายในวัดทำให้สันนิษฐานได้ว่า ชุมชนบ้านเมืองเก่ามีการตั้งถิ่นฐานมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย ต่อเนื่องมาสมัยทวารวดีและสมัยเขมร

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

บรรณานุกรม

ข่าวที่เกี่ยวข้อง