บ้านดอนเตาอิฐ

ภูมิประเทศ

ที่ราบ

สภาพทั่วไป

ในอดีตบ้านดอนเตาอิฐเป็นที่รกร้าง จนเมื่อปี พ.ศ.2508 ได้มีชาวบ้านเข้ามาตั้งถิ่นฐานจนพัฒนาขึ้นเป็นหมู่บ้าน ปัจจุบันมีโรงเรียนและวัดดอนเตาอิฐเป็นศูนย์กลางชุมชน เนินโบราณสถานตั้งอยู่ด้านหลังโรงเรียน โดยอยู่ระหว่างโรงเรียนกับวัด มีลักษณะเป็นที่ดอนกว้างใหญ่ ขนาดประมาณ 100 ไร่ มีล้ำน้ำหนองนกทองไหลผ่านด้านทิศตะวันตก แต่ลำน้ำนี้ปัจจุบันตื้นเขินแล้ว

ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง

5 เมตร

ทางน้ำ

ลำน้ำหนองนกทอง, คลองตากบ

สภาพธรณีวิทยา

ในอดีต (สมัยโฮโลซีนตอนต้น) พื้นที่บริเวณแหล่งโบราณคดีเป็นแนวชายหาดหรือแนวสันทราย ปัจจุบันเป็นที่ดอน น้ำท่วมไม่ถึง มีเนื้อที่ประมาณ 100 ไร่ ล้อมรอบด้วยที่ราบน้ำขึ้นถึงเดิม (Old tidal flat) มีลำน้ำหนองนกทองอยู่ทางด้านทิศตะวันตกของแหล่ง ปัจจุบันลำน้ำนี้ตื้นเขิน ห่างออกไปทางด้านทิศใต้ มีคลองตากบที่ไหลลงสู่ทะเล ปัจจุบันบ้านดอนเตาอิฐตั้งอยู่ห่างจากชายฝั่งทะเลประมาณ 2 กิโลเมตร

ยุคทางโบราณคดี

ยุคประวัติศาสตร์

สมัย/วัฒนธรรม

สมัยทวารวดี, สมัยอยุธยา

อายุทางโบราณคดี

ราวพุทธศตวรรษที่ 12-16 เป็นต้นมา

ประวัติการศึกษา

ชื่อผู้ศึกษา : ฉัตรชัย อักษรศิลป์

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2533

วิธีศึกษา : สำรวจ

ผลการศึกษา :

พ.ศ.2533 ฉัตรชัย อักษรศิลป์ และคณะ สำรวจทางโบราณคดีบริเวณแหล่งโบราณคดีบ้านดอนเตาอิฐพบเนินโบราณสถานที่ก่อด้วยอิฐ เศษอิฐ เศษภาชนะดินเผา ลูกปัดหิน แท่นหินบด และกระดูกสัตว์

---

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2536

วิธีศึกษา : สำรวจ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

พ.ศ.2536 ฝ่ายวิชาการ กองโบราณคดี กรมศิลปากร สำรวจแหล่งโบราณคดีแห่งนี้อีกครั้ง ดังปรากฏในรายงานการศึกษาและการสำรวจทางโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ในวัฒนธรรมทวารวดี จังหวัดเพชรบุรี (อ้างถึงใน สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณสถานแห่งชาติที่ 1 ราชบุรี 2541: 65)

---

ชื่อผู้ศึกษา : กรมศิลปากร

ปีที่ศึกษา : พ.ศ.2540

วิธีศึกษา : สำรวจ

องค์กรร่วม / แหล่งทุน : กรมศิลปากร

ผลการศึกษา :

พ.ศ.2540 สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ 1 ราชบุรี กรมศิลปากร สำรวจทางโบราณคดีบ้านใหม่เพิ่มเติมเนื่องในโครงการจัดทำแผนแม่บทเพื่ออนุรักษ์พัฒนาเมืองคูบัว

---

ประเภทของแหล่งโบราณคดี

แหล่งอยู่อาศัย

สาระสำคัญทางโบราณคดี

จากการสำรวจพบเนินโบราณสถาน โดยมีลักษณะเป็นเนินดินมีวัชพืชปกคลุม เส้นผ่าศูนย์กลางเนินประมาณ 10 เมตร สูง 1 เมตร บนเนินพบเศษอิฐกระจายอยู่ทั่วไป (ขนาดกว้าง 12 ซ.ม. หนา 6 ซ.ม.) ในเนื้ออิฐมีแกลบข้าวปนอยู่มาก

ชาวบ้านเล่าว่าเคยมีการขุดทำลายเนินแห่งนี้แล้ว (ฉัตรชัย อักษรศิลป์ และคณะ 2533 : 53) ลึกประมาณ 3 เมตร เพื่อนำอิฐไปสร้างพระอุโบสถของวัดแห่งหนึ่ง และใน พ.ศ.2530 วัดดอนเตาอิฐได้นำเอารถไถปาดบนเนิน ทำให้โบราณสถานเสียหายมาก อย่างไรก็ตาม ชาวบ้านในพื้นที่เชื่อว่าเนินแห่งนี้เป็นเตาอิฐสมัยโบราณ จึงเรียกสถานที่นี้ว่า “บ้านดอนเตาอิฐ”

แต่จากการสำรวจยังไม่ทราบแน่ชัดว่าสิ่งก่อสร้างภายในเนินแห่งนี้ เป็นศาสนสถานที่ก่อด้วยอิฐหรือเป็นเตาเผาอิฐ

โบราณวัตถุที่พบจากการสำรวจ พบหนาแน่นในพื้นที่ด้านทิศตะวันตกของเนิน โบราณวัตถุบางส่วนถูกเก็บไว้ที่วัดบรรพตาวาส (สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณสถานแห่งชาติที่ 1 ราชบุรี 2541 : 69) โบราณวัตถุที่ฉัตรชัย อักษรศิลป์ และคณะ (2533 : 53-57) สำรวจพบ มีดังนี้

1.เศษภาชนะดินเผาเนื้อดิน (Earthenware) ขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน เนื้อค่อนข้างหยาบ มีทรายและกรวดปน พบทั้งส่วนปาก ลำตัว สัน พวย ก้น เชิง โดยเฉพาะสันพบมากและมีหลากหลายรูปแบบ ภาชนะดินเผาแบบมีสันมีการใช้อย่างแพร่หลายในชุมชนวัฒนธรรมทวารวดี การตกแต่งผิวภาชนะที่พบมีลายคดโค้งคล้ายคลื่น ลายขุดเป็นเส้นขนาน ลายก้างปลา และภาชนะขัดมัน

2.เศษภาชนะดินเผาเนื้อแกร่ง (Stoneware) เป็นชิ้นส่วนก้นภาชนะ 1 ชิ้น ด้านนอกเป็นลายขุดเป็นร่อง คล้ายกับภาชนะดินเผาที่ผลิตจากเตาเผาบ้านบางปูน จ.สุพรรณบุรี

3.เครื่องถ้วยจีน (Chinese Porcelain) ลักษณะเป็นกระปุกเคลือบสีขาว สมัยราชวงศ์ซ้อง (พุทธศตวรรษที่ 17-18) เส้นผ่าศูนย์กลาง 4 เซนติเมตร สูง 3 เซนติเมตร นอกจากนี้ยังพบชิ้นส่วนเครื่องถ้วยจีนที่ผลิตจากเตาซัวโถวและเตาครัวชิง (อยู่ทางตอนใต้ของประเทศจีนปัจจุบัน) อายุราวพุทธศตวรรษที่ 23-24 ตรงกับสมัยอยุธยาตอนปลาย

4.ลูกปัดหินสีขาวสลับน้ำตาล ทำจากหินอาเกต ขนาดยาว 3 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 1เซนติเมตร

5.จุกดินเผา หรือตราประทับ

6.แท่นหินบด ทำจากหินทราย

7.กระดูกสัตว์ ประเภทสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เช่น กวาง วัว ช้าง

หลักฐานจากการสำรวจ สันนิษฐานว่าพื้นที่บริเวณบ้านดอนเตาอิฐน่าจะเป็นชุมชนโบราณในวัฒนธรรมทวารวดี และมีการอยู่อาศัยมาจนสมัยอยุธยา ภายในชุมชนสมัยทวารวดีปรากฏร่องรอยสิ่งก่อสร้างที่ก่อด้วยอิฐ (ยังไม่ทราบสัณฐานที่แน่ชัด)

เมื่อพิจารณาจากตำแหน่งที่ตั้งของชุมชนนี้ที่อยู่ชายฝั่งและมีทางน้ำเชื่อมต่อกับทะเล จึงสันนิษฐานว่าน่าจะเป็นชุมชนชายฝั่งทะเลที่อยู่ในเส้นทางการเดินเรือเลียบชายฝั่ง มีการติดต่อกับคนต่างถิ่นและชุมชนระดับท้องถิ่น โดยเฉพาะทางเรือที่เข้ามาติดต่อค้าขายหรือแวะพักรายทาง

ผู้เรียบเรียงข้อมูล-ผู้ดูแลฐานข้อมูล

ทนงศักดิ์ เลิศพิพัฒน์วรกุล

บรรณานุกรม

 

ฉัตรชัย อักษรศิลป์ และคณะ. การสำรวจและศึกษาร่องรอยชุมชนโบราณสมัยทวารวดีในจังหวัดเพชรบุรี. เอกสารประกอบการสัมมนาปริญญาศิลปศาสตรบัณฑิต คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2533.

ฝ่ายวิชาการ กองโบราณคดี. รายงานการศึกษาและสำรวจทางโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ในวัฒนธรรมทวารวดี จังหวัดเพชรบุรี. (เอกสารอัดสำเนา). อ้างถึงใน สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณสถานแห่งชาติที่ 1 ราชบุรี. คูบัว : ความสัมพันธ์กับชุมชนทวารวดีในบริเวณใกล้เคียง. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2541.

ระบบฐานข้อมูลแหล่งมรดกทางศิลปวัฒนธรรม และระบบภูมิสารสนเทศ โครงการสำรวจแหล่งมรดกทางศิลปวัฒนธรรม [Online]. Accessed 30 March 2011. Available from http://www.gis.finearts.go.th

สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณสถานแห่งชาติที่ 1 ราชบุรี. คูบัว : ความสัมพันธ์กับชุมชนทวารวดีในบริเวณใกล้เคียง. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2541.

สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณสถานแห่งชาติที่ 1 ราชบุรี. ทุ่งเศรษฐี : โบราณสถานทวารวดี ชายฝั่งทะเลเพชรบุรี. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2543. 

 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง