ชั้นที่อยู่อาศัย

habitation layer

ชั้นดินที่พบโบราณวัตถุหรือร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์ อาจทับซ้อนกันหลายชั้นตามระยะเวลา บางครั้งอาจเป็นเพียงชั้นดินที่พบโบราณวัตถุจำนวนน้อยกระจัดกระจายอยู่ 

ชั้นวัฒนธรรม

[ดู ชั้นดินวัฒนธรรม]

ชาติพันธุ์วิทยาทางโบราณคดี

ดู [โบราณคดีชาติพันธุ์วิทยา]

ซุ้มหน้านาง

ซุ้มรูปวงโค้งคล้ายกรอบหน้านาง หรือกระบังหน้าของสตรี

ที่มาภาพ : สำนักโบราณคดี กรมศิลปากร. ศัพทานุกรมโบราณคดี. กรุงเทพฯ: สำนักโบราณคดี กรมศิลปากร, 2550 : 177.

เซรามิค

(ceramic)

[ดู เครื่องปั้นดินเผา]

เซลาดอน

(celadon)

เครื่องเคลือบดินเผาประเภทเคลือบสีเขียว หรือสีเขียวอมฟ้า ที่เรียกกันว่า เครื่องเคลือบเขียวไข่กา

ไซแอมเมียน (วัฒนธรรม)

(Siamian culture)

ชื่อเรียกเครื่องมือหินกะเทาะอย่างหยาบๆ ลักษณะคล้ายกับเครื่องมือหินของวัฒนธรรมหัวบิเนียน (Hoabinhian) ศาสตราจารย์ ฟริทซ์ สารสิน (Fritz Sarasin) สำรวจพบเมื่อ พ.ศ.2474 ที่ถ้ำในอำเภอจอมท

ฑมรุ

damaru

กลองสองหน้าขนาดเล็ก ลักษณะคล้ายนาฬิกาทราย เป็นบริขารของนักบวช ฑมรุให้เสียงที่มีพลานุภาพทั้งในการสร้างสรรค์ ทำลาย และสดุดีเทพ เมื่ออยู่ในพระหัตถ์ของพระศิวะเป็นสัญลักษณ์ของการสร้างสรรค์จักรวาล

ภาพจ

ดินขาว

kaolin

(1) ดินสีขาวที่มีส่วนประกอบของอลูมินา ซิลิก้า คนโบราณเรียนรู้ว่ามีคุณสมบัติเหมาะสมที่จะนำมาผลิตเครื่องถ้วยคุณภาพดี

(2) ดินเหนียวบริสุทธิ์ที่มีไฮเดรเตดอะลูมิเนียมซิลิเกตเป็นองค์ประกอบสำคัญ ปรกติมี

ดินเชื้อ

grog

ดินที่เผาแล้ว หรือเศษภาชนะดินเผาที่นำมาบด ผสมวัสดุอื่น เช่น แกลบ ฟางข้าว ทราย เป็นต้น ปั้นเป็นก้อนเผาไฟบดละเอียด ใช้ผสมในดินเหนียว เพื่อให้ดินมีคุณสมบัติเหมาะสมในการขึ้นรูป ลดความเหนียวของดินเวลาเ

ตะคัน

censer

หรือตะคันดินเผา คือเครื่องปั้นดินเผารูปทรงคล้ายจานขนาดเล็กหรือถ้วย สำหรับวางเทียนอบหรือเผากำยาน หรือใส่น้ำมันและไส้สำหรับจุดไฟ

ที่มา : http://www.sadoodta.com/info/เที่ยวโพธาราม

ที่มา : h

ถมเงิน

(silver nielloware)

(1) เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ถมดำ” เป็นเครื่องถมที่เก่าแก่ที่สุด ลักษณะเป็นการถมน้ำยาบนภาชนะทำด้วยเงิน ซึ่งได้แกะสลักลวดลายไว้เป็นร่อง เนื้อถมเป็นสีดำมันจะขับลวดลายโลหะสีเงินให้เด่นง

ถมดำ

(black nielloware)

(1) [ดู ถมเงิน]

(2) ใช้น้ำยาเคมีใส่ลงในพื้นที่เป็นร่องระหว่างลวดลายในเครื่องเงิน แล้วใช้ความร้อนอบให้น้ำยาติดและให้เป็นพื้นสีดำ (บางครั้งเรียกว่า ถม ถมยา ลงถม หรือถมยาดำ)

ถมตะทอง

(gold painted nielloware)

(1) การนำทองคำผสมปรอทมาทาบนเนื้อเงินของถมเงิน โดยระบายลงบนพื้นที่บางแห่งที่ต้องการเน้นจุดเด่นของลายให้เป็นสีทอง ไม่ระบายจนเต็มพื้นที่เหมือนการถมทอง ได้เป็นเครื่องถมพื้นลายสีด

ถมทอง

(gold nielloware)

(1) เครื่องถมดำหรือถมเงินที่ใช้กรรมวิธีตะทองหรือเปียกทองลงบนพื้นผิวลาย โดยใช้ทองคำบริสุทธิ์ผสมกับปรอทเขียนทับลงบนลวดลายสีเงิน แล้วใช้ความร้อนเผาไล่ปรอทจากทอง ทองจะติดแน่นบนพื้นผิว ลว

ถมปรักมาศ

(pieces of niello worked in gold or silver designs)

ถมเงินและถมทอง

ถมปัด

(niello made on a copper base)

(1) ภาชนะทองแดงที่เคลือบน้ำยาประสมด้วยลูกปัดป่นให้เป็นผงให้เป็นสีและลวดลายต่างๆ

(2) เป็นวิธีการประดับลวดลายลงบนภาชนะวิธีหนึ่งคล้ายกับการลงยา ซึ่งน่าจะได้แบบอย่างมาจากจีน

ถมยา

[ดู ถมดำ]

ทรัพยากรทางวัฒนธรรม

cultural resource

ทรัพย์สินในระบบวัฒนธรรม ซึ่งมีทั้งทรัพยากรทางรูปธรรม และนามธรรม ที่มีคุณค่าทั้งในอดีตและ ปัจจุบัน แบ่งเป็น
     - ทรัพยากรทางวัฒนธรรมที่เป็นรูปธรรม ได้แก่ สถานที่ อาคาร วัตถุ เอกสารทาง

ทศชาติ, ภาพ

Dasajāti, ten incarnations of the Buddha (picture)

ภาพเล่าเรื่องชาดกในมหานิบาตอันเป็นสิบพระชาติสุดท้ายของพระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน ก่อนที่จะประสูติเป็นเจ้าชายสิทธัตถะ ชาดกทั้งสิบชาตินี้เป็นการบําเพ็ญบารม